Điệu múa truyền thống Awa

Điệu múa Awa Odori có lịch sử 400 năm và được biết đến trên toàn thế giới. Có nhiều giả thuyết khác nhau về nguồn gốc của điệu múa này.
Người ta cho rằng điệu múa Awa Odori bắt đầu được nhảy múa phổ biến từ khi lãnh chúa Hachisuka Iemasa - người sáng lập phiên Tokushima đến Tokushima vào năm 1586 tích lũy của cải và trở nên giàu có nhờ nghề nhuộm chàm, làm muối v.v . Sau đó, các thương gia nhuộm chàm ngày càng phát triển thịnh vượng và qua đó điệu múa Awa Odori cũng ngày càng trở nên lộng lẫy hơn theo từng năm trôi qua.
Từ đó, điệu múa Awa Odori đã trở nên phổ biến trong đời sống xã hội của người dân và phát triển thành một hình thức giải trí dân gian tự do, và đặc biệt là sau chiến tranh, điệu múa này phát triển rực rỡ như một biểu tượng của sự phục hồi và tái thiết đất nước.
Trải qua những sự kiện lịch sử như thế này, điệu múa Awa Odori đã được cả thế giới biết đến như là một trong những môn nghệ thuật biểu diễn truyền thống tiêu biểu của Nhật Bản.
Hiện nay, lễ hội múa Awa Odori được tổ chức trên khắp các vùng của tỉnh Tokushima, bắt đầu với lễ hội ”Awa Odori của thành phố Naruto” được tổ chức hàng năm vào ngày 9 tháng 8. Tuy nhiên, sự kiện sôi động và hoành tráng nhất là lễ hội ”Awa Odori của thành phố Tokushima”, được tổ chức trong 4 ngày từ ngày 12 đến ngày 15 tháng 8 hàng năm.

Xin giới thiệu 3 giả thuyết về nguồn gốc của điệu múa Awa Odori.

Một giả thuyết cho rằng điệu múa Awa Odori bắt nguồn từ năm 1587, khi người dân dưới lâu đài đã nhảy múa để chúc mừng nhân dịp khánh thành lâu đài Tokushima do Hachisuka Iemasa xây dựng.

Một giả thuyết khác cho rằng điệu múa tập thể, một nét đặc trưng của điệu múa Awa Odori, chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ điệu múa ”Furyu”, được cho là nguồn gốc của nhạc kịch Nogaku. Trong cuốn Miyoshi-ki (sử ký ghi chép về gia tộc Miyoshi) viết vào năm 1663, có ghi chép rằng vào năm 1578, Sogo Masayasu đã tổ chức múa Furyu Odori tại lâu đài Shozui, và đây được cho là nguyên mẫu của điệu múa Awa Odori.

Một giả thuyết khác lại cho rằng điệu múa Awa Odori là điệu múa Bon Odori được tổ chức vào tháng 7 âm lịch. Mặc dù sau này phát triển thêm những điệu múa đặc thù khác như ”Niwaka” và ”Kumi Odori” từ điệu múa này, nhưng tất cả đều có nguồn gốc từ điệu múa Bon Odori.

Để giúp bạn thưởng thức điệu múa Awa Odori một cách thích thú hơn, chúng tôi sẽ giới thiệu một số thuật ngữ cơ bản liên quan đến điệu múa này.
Có một số thuật ngữ mà bạn thường ngày chưa nghe quen, xin hãy xem qua nhé. 

Những nhóm múa hoặc đoàn múa điệu múa Awa Odori được gọi là ”Ren” 
Có rất nhiều loại Ren khác nhau, bao gồm ”Ren nổi tiếng mang tính truyền thống”, ”Ren do doanh nghiệp thành lập”, ”Ren của hội sinh viên”, v.v. Tổng số các Ren hiện nay đã trên 1000.

Nhịp đôi đặc trưng của điệu múa Awa Odori mang giai điệu vui tươi và nhịp nhàng. Từ này cũng có nghĩa gốc là ”náo nhiệt”, dùng để chỉ điệu múa sôi động, tưng bừng trong không khí lễ hội.

Một bài hát được hát khi nhảy điệu múa Awa Odori. Có nhiều điều không chắc chắn về nguồn gốc và nơi mà từ đó điệu múa được du nhập, nhưng người ta cho rằng đây là một bài hát dân gian phổ biến vào cuối thời kì Edo và được các thương gia nhuộm chàm mang về Awa từ Kyoto và Osaka.

Thuật ngữ này có nghĩa là giọng điệu (cách hát, v.v.) đã được truyền lại một cách chính xác.
Vốn dĩ, thuật ngữ này dùng để chỉ sự chính xác về âm giai (thang âm), nhưng trong thế giới của điệu múa Awa Odori, nó thường mang ý nghĩa rộng hơn để chỉ phong cách chính thống, chuẩn mực.

Thuật ngữ này là để chỉ hoạt động đi bộ dọc các con phố từ sáng đến trưa, chỉ biểu diễn những nhạc cụ như như đàn shamisen v.v. Phong cách biểu diễn tiêu biểu là biểu diễn ”nghệ thuật” chỉ với âm nhạc mà không nhảy múa.

Quy ước là khi các vũ công bắt đầu nhảy múa hoặc trong lúc đang nhảy múa, một trong những câu hô được hô lên là ”Yattosaa!”, và người khác sẽ đáp lại là ”A, Yatto, Yatto!”. Câu hô này có ý nghĩa là ”Lâu rồi không gặp, bạn có khỏe không?”

Có nhiều loại nhạc cụ đệm cho điệu múa Awa Odori. Các nhạc cụ được sử dụng bao gồm trước hết là đàn shamisen, trống lớn, trống nhỏ shimedaiko, cồng, sáo và trống gõ cầm tay v.v.

Đây là thuật ngữ chỉ người đi đầu trong Ren (nhóm múa) cầm một cây sào tre dài gắn hai chiếc lồng đèn có ghi tên của Ren. Người này có nhiệm vụ điều chỉnh tốc độ di chuyển của đoàn, đồng thời cũng phải chống chọi với sức gió, vì vậy cần phải có thể lực đáng kể.

Những chiếc mũ mà phụ nữ đội khi múa trước đây thường có nhiều hình dạng khác nhau, nhưng ngày nay, mũ Torioigasa trở nên phổ biến nhất. Torioigasa (mũ đuổi chim) giống như tên gọi của nó, thực chất là một chiếc mũ được đan và đội để che kín mặt nhằm xua đuổi những loài chim có hại khỏi cánh đồng. Khi người phụ nữ đội chiếc mũ trễ thấp và che một phần khuôn mặt, phần gáy sẽ lộ ra và trở nên nổi bật, tạo nên vẻ đẹp thanh lịch và quyến rũ.